Sevgili arkadaşlar, Baktım ki Rajidae familyasına ait 12 tür var, bunların hepsi denizlerimizde yaşıyor.. ancak bu vatoz balıkları hangisi hangi tür diye merak edip tartışmamışız.. ozaman bu başlık altında sularımızda yaşayan Vatoz balıkları türlerini tartışmanın zamanı gelmiş demek ki... Ege Üniversitesinden Caner ÇOLAK'ın katkılarıyla başlayalım.. balikavi.net sitesi olarak kendisine Vatoz türlerin hazırlanmasında gösterdiği emekten ötürü teşekkür ederiz.
Raja miraletus ve Raja clavata vatoz türü Vatoz (Raja miraletus) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja miraletus Erişebileceği boy: 24cm Bulunabileceği Derinlik: 280-300m Yumurtlama Dönemi: Bahardan yaza kadar. Karadeniz dışında tüm denizlerimizde bulunmaktadırlar. Genel dağılımı; Madeyra ve Fas`tan kuzeye doğru Portekiz`in kuzeyine kadar olan Atlantik kıyılarında bulunmaktadırlar, ayrıca tüm Akdeniz'de de yayılım göstermektedirler. Adriyatik`in doğusunda batısına oranla daha yaygın olarak bulunmaktadırlar. Kısa burunludur. Dorsal yüzey genç bireylerde dikenli olup yetişkinlerde bunlar hemen hemen kaybolmuştur. Ventral dikensizdir. Olgunlaşmamış ve yetişkin dişilerin diğer yüzündeki dikenler yalnızca burunda ve kuyruğun arka yarısındadır. Yetişkin dişilerin ayrımı ağız çevresindeki dikenlerden yapılır. Pektoral yüzgeçlerinin her birinde ortası koyu kahverengi ortası dairesel koyu renkli lekeciklerle kaplı birer büyük göz benzeri lekeler bulunur. Bu lekenin merkezi açık mavi olup bunu koyu mavi bir halka çevreler. En dışta da yeşilden turuncuya çalan son bir halka bulunur. Göğüs yüzgeçleri çok geniş olup bütün vücudu sardığından yuvarlak bir şekil almaktadır. Dorsali koyu sarıdan kırmızı­gri kahverengiye kadar değişir. Ventral kısım opak beyazdır. Tropikal ve subtropikal kıyısal sularda 280-300 metre derinliğe kadar yaşayan bentik bir türdür. Türün 400 metreye kadar yayılım gösterdiği rapor edilmiştir. Her çeşit bentik canlılar, balık artıklarıyl, krustaseler, kemikli balıklar ve sefalopodlarla beslenirler. Erkekler 22 cm dişilerse 24 cm disk genişliğinde eşeysel olgunluğa ulaşırlar. Ovipar bir türdür, yumurta bırakımı bahardan yaza kadar olur, yumurta büyüklüğü 45-52x30-35 mm`dır.(boynuzlar hariç) Fotoğraf (Raja miraletus): Vatoz (Raja clavata) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja clavata Erişebileceği boy: 80-95cm Bulunabileceği Derinlik: 300m Yumurtlama Dönemi: Kuzey-batı Avrupa da bahar, Akdeniz de kış ve bahardır. Tüm denizlerimizde bulunmaktadır. Genel dağılım ise; Madeyra ve Fas`tan kuzeye doğru İzlanda ve Norveç`e kadar dağılım göstermektedirler, buna ilaveten kuzey denize ve Baltık`ın batısında da bulunmaktadırlar; ayrıca tüm Akdeniz ve Karadeniz`in batı kısmı yine dağılım sahaları içindedir. Güney Afrika`nın güneyi ve Hint okyanusunun güney batısında da bulunmaktadırlar. Afrika`nın güneyinden rapor edilmiş olmasına rağmen o bölgedeki durumu kesin değildir. Burun küçük yapılıdır. Dorsal tamamen dikenlidir. Hatta yavruların erken safhalarında bile bu görülür. Ventralin, yetişkin dişilerde tamamı yetişkin erkeklerde ve genç bireylerde ise sadece burun ve disk kenarı dikenlidir. Orbital bölgede dikenler vardır. Sırtta birinci dorsal yüzgece kadar uzanan, 30-50 kadar sıralı dikenler bulunur. Bu sayı yetişkin erkeklerde daha azdır. Dorsal yüzgeçler arasında 0-2 adet diken vardır. Özellikle yertişkin bireylerde bunlara ilaveten geniş "halkalı diken" denilen karakteristik iri dikenler bulunur. Bu tip dikenlere bazen dişilerin ventralinde de rastlanmaktadır. Diken türleri oldukça çeşitlilik göstermektedir. Kuyruk üzerinde de çıkıntılar vardır. Bu çıkıntılar yaşlı bireylerde gençlere oranla daha fazladır. Kuyruk üzerinde 1-2 sıra şeklinde diken bulunur. Renk dorsalde oldukça değişiklik göstermektedir. Kahverenginin tüm tonları üzerinde koyu ve açık nokta ve lekecikler, damarsı bir yapı bulunabilir. Kuyruk genelde açık ve koyu çapraz çizgiler taşır. Ventral ise beyaz olup, vücut diskinin kenarları gridir. Bentik olarak kıyı çizgisinden 300 metre derinliğe kadar olan sularda yaşamaktadırlar. Kumluk ve kumluk-kayalık zeminlerde bulunmaktadırlar. Türün 700 metreye kadar yaşadığı rapor edilmiştir. Tüm dip hayvanlarıyla beslenirler, krustaseler başlıca tercihleridir, sefalopodlarla da beslenirler. İlk eşeysel olgunluğa ulaşma boyları; erkekler için 75 cm, 80 cm; dişiler için 85 cm, 95 cm dır. Ovipar bir tür olup 150 civarında yumurta bırakırlar. Yumurta bırakma zamanı kuzey-batı Avrupa da bahar, Akdeniz de kış ve bahardır. Yumurtalar kareye yakın dikdörtgen şeklinde olup kenarlarında dibe tutunmaya yarayan boynuz şeklinde çıkıntılar vardır. Yumurtanın büyüklüğü 60-90x49-69 mm dır. (boynuzlar hariç) embriyonun gelişimi sahil sularında 5 ay kadar sürmektedir. Fotoğraf (Raja clavata):
Raja oxyrinchus ve Raja radula vatoz türü Vatoz (Raja oxyrinchus) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja oxyrinchus Bulunabileceği Derinlik: 90-915m Yumurtlama Dönemi: Bahardan yaz başına kadar. Ege denizinde, ayrıca Akdeniz ve Marmara'da mevcuttur, Karadeniz'de yoktur. Genel dağılımı; Atlantik kıyıları, ayrıca Kuzey denizinin kuzey bölümü ve Akdeniz'dir (başlıca 550m derinlikte). Karşılaştırmalı olarak Adriyatik`in doğu kısmında nadirdir ve denizin güney-batı bölümünde nadirdir. Burun aşırı uzamış ve sivri uçludur, disk genişçe eşkenar dörtgen şeklinde; dış kenarları güçlüdür, anterior kenarlar oldukça konkavdır. Üst yüzey gençlerde hemen hemen düzdür, yetişkinlerde yavaş yavaş bütünüyle dikenlenmeye başlar. Ancak pektoral yüzgeçler üzerinde değişik renkte parçalar gözle görülür. Küçük örneklerin gözlerinin önündeki küçük dikenlerden başka disk üzerinde diken yoktur; kuyruk boyunca 4-11 dizi, dorsal yüzgeçler arasında 0-1 dizi diken bulunur. Yetişkinlerde kuyruğun alt yüzeyi dikenlidir. Dorsal, genç bireylerde açık kahverengiden büyük örneklerde koyu kahverengi veya griye kadar değişir, üzerinde çok veya az farklı açık benekler veya siyah noktalar vardır. Ventral, hemen hemen koyu kahverengiden mavi-griye kadar değişir,gençlerde daha açıktır. Diskin her iki tarafındaki mukoza delikleri siyah noktalar ve çizgilerle belirlenmiştir. 90-915 m arasında bentik yaşayan bir tür olup, çoğunlukla 200 m`den daha derinlerde bulunur. Kumluk ve kumluk-kayalık zeminlerde yaşamaktadır. Tüm dipte yaşayan canlılarla beslenirler. Ovipar bir türdür, yumurta bırakımı bahardan yaz başına kadar olur. Ortalama yumurta büyüklüğü 150x100 mm`dır (boynuzlar hariç). Fotoğraf (Raja oxyrinchus): Vatoz (Raja radula) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja radula Erişebileceği boy: 30-34cm Bulunabileceği Derinlik: 40-350m Yumurtlama Dönemi: Bahar sonu ve yazları. Ege denizin de ve Akdeniz`de bulunmaktadır ancak Marmara ve Karadeniz`de dağılım göstermez. Akdeniz`de oldukça bol bir tür olup özellikle Akdeniz`in batı bölümünde yaygındır. Sadece Akdeniz`de bilinmesine karşın Cebelitarık boğazından geçebilmekte ve muhtemelen Fas`ın kuzeydoğusuna kadar gidebilmektedir. Adriyatik`in doğu kısımlarından rapor edilmiştir. Burun kısa ve geniştir. Üst yüzey kaba dikenlerle kaplanmıştır; genç bireylerin alt tarafları ve yetişkin erkeklerin sadece burun ve kuyruklarının arka yarısı dikenlidir. Büyük dişilerin ağız etrafı, vücudun ortası boyunca ve kuyruklarının ön yarısı dikenlidir. Belirsiz olarak dağılmış dikenler gözün iç kenarı boyunca bulunur; bir dizi küçük diken sırası enseden birinci dorsal yüzgece kadar bulunur, büyük örneklerde vücut üzerinde düzensizdir; dorsal yüzgeçler arasında iki diken vardır. Üst yüzey açık gri-kahverengi renktedir, dağınık koyu benekler vardır, disk üzerinde açık noktalar da bulunur; en büyük disk genişliğinin olduğu bölümde vücudun her iki yanında daire şeklinde sabit büyük bir göz beneği vardır, koyu olan merkez yeşil bir halkayla çevrelenmiştir ve en dışta açık noktalı koyu bir halka vardır. Alt taraf beyazdır. 40-350 metreler arasında demersal olarak yaşamaktadırlar. Tüm dip hayvanlarıyla beslenmektedirler. Erkekler 30 cm dişiler ise 34 cm disk genişliğinde eşeysel olgunluğa ulaşmaktadırlar. Ovipar bir tür olup, üremenin yıl boyunca sürmesiyle beraber maximum yumurta bırakımı bahar sonu ve yazın olmaktadır. Embriyo gelişimi 4 ay kadar sürmektedir. Yumurta büyüklüğü 51-57x34-37 mm (boynuzlar hariç) dır. Fotoğraf (Raja radula):
Raja batis ve Raja alba vatoz türleri Vatoz (Raja batis) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja batis Erişebileceği boy: 2m Erişebileceği Ağırlık: 75kg Bulunabileceği Derinlik: 500m Boyları 2m. , genişlikleri 2,5m. ağırlıkları 75 kg. kadar olabilmektedir.Vücut üzerinde diken ve pul yoktur,yalnız kuyruğu üzerinde 1-3 sıralı dikenler bulunur.Baş üzerinde dikenler vardır.Denizlerin 500 m. derinliklerine kadar yayılış gösterir.Deniz tabanındaki balıklar ve kabuklu hayvanlarla beslenirler.Üst çenede çok sayıda uçları geriye doğru kıvrık olan dişler bulunur.Sırtı gri, karın tarafı beyaz yada menekşe rengindedir. Eti lezzetlidir.yabancı zenginliklerin lüks sofralarında birinci yemek olarak yer alan bu balıklar ülkemizin en fakir insanları tarafından yenmez.Atlas Okyanusu,Kuzey denizinde,Baltık denizinde ve Akdeniz de yaşarlar.Ayrıca ülkemiz sularında da yaşarlar. Ek bilgi olarak;Raja clavata’dan daha koyudur ve bunların yumurtalarına”deniz kızı çantası”adı verilir.Bu yumurta 6 cm. uzunluğunda,4 cm. genişliğinde ve 4 tabakadan oluşur.Yumurtadan çıkan genç skateler yumurtadan beslenirler ve ayrıca bunlarda beş solungaçta görüle bilir,büyüdükçe bu beş solungaç yarıkları iç kısımlara doğru girmeye başlar.Çok yavaş yüzerler. Fotoğraf (Raja batis): Vatoz (Raja alba) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja alba Erişebileceği boy: 230cm Bulunabileceği Derinlik: 30-600m Maksimum uzunluğu 230 cm,bulunduğu derinlik 30-600’dir.Subtropik suları sever.Dağılış yerleri;Doğu Atlantik,İrlanda ve İngiltere nin güney taraflarıdır.Raja ailesinin en geniş türlerinden biridir.Burnunun uç kısmı küçük bir dar örtü ile kaplıdır.Keskin dikenleri vardır.(Göğüs yüzgeci ve ense kısmında hiç diken yoktur.)Fakat kuyrukta 3 sıra halinde sivri cisimler vardır.Yetişkinlerde üst kısımda grimsi hatta biraz beyaza yakın lekeler vardır.Karın kısmı beyaz ve hiç leke yoktur.Gençlerde üst kısım kırmızımsı bir desene sahip ve bu desenin üzerinde mavi lekeler vardır ve aşağı kısmı beyazdır.Kumda ve kayalık yerlerde bulunur.Yengeçlerle,midyelerle ve ahtapotlarla beslenirler.Ovipardırlar.Yumurtanın üzerini kaplayan kapsülün uzunluğu 12,5-18 cm’dir,10-13 cm genişliğindedir.Yılda 55 ile 156 arasında yumurta bırakırlar. Fotoğraf (Raja alba):
Raja montagui ve Raja undulata vatoz türleri Vatoz (Raja montagui) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja montagui Erişebileceği boy: 80cm Bulunabileceği Derinlik: 120m Maksimum uzunluğu 80 cm’dir.Bulunduğu derinlik 120 m’dir.En aza 4,5-14 yıl arasında yaşarlar.Kısa bir burun ve keskin köşeli yüzgeç kısımları vardır. Gençlerde üst yüzey pürüzsüz fakat birkaç tane büyük diken vardır. (Diski orta kısmı,Göğüs yüzgeci hariç)Alt taraf neredeyse düzdür.İlk sırt yüzgecinden çok küçük 20-25 tane diken ve üst kısım kahverengimsi,küçük siyah lekelerle kaplıdır.Kabuklularla beslenirler.Yumurtayı örten kapsül 5,3-7,8 cm uzunluğunda,3-5 cm genişliğindedir.Yumurta kapsüllerinin boyu mayıs-haziran aylarında kısalır.Her yıl 24-60 tane yumurta bırakırlar. Fotoğraf (Raja montagui): Vatoz (Raja undulata) Takım: HYPOTREMATA (VATOZLAR) Familya: RAJIDAE (VATOZLAR) Bilimsel adı: Raja undulata Erişebileceği boy: 200cm Bulunabileceği Derinlik: 50-200m Maksimum uzunluğu 200 cm. Bulunduğu derinlik 50-200 m dir.Subtropik suları sever. Dağılış yerleri;Doğu Atlantik,Güney İrlanda,Kanarya Adaları,İngiltere dir. Ortadaki dikenler yetişkinlerde dağınıktır,ama gençlerde düzenlidir. Bu dikenler yan yüzeylerde birinin her bölgesinde,dişilerde yan yüzeylerinin her iki bölgesinde bulunur. Fotoğraf (Raja undulata):
Tebrikler .. Gerçekten bir eksiklik tamamlamışsınız.. Ama keşke bu bilgilerin içinde hangi türlerin tüketilebileceği bilgileride olsaymış .. Örneğin içlerinden bir tanesi ( Raja Oxyrinchus )yanılmıyorsam Kemane Vatos olsa gerek ve bu tür Akdenizde oldukça bol miktarda mevcut ve eti çok lezzetli. Emeğinize sağlık
enteresan bir bilgi sunayım. yıllardır kıyıda gezerken denk gelirdi fotoğraftaki şey. ne olduğunu çok merak ederdim. nette gezinirken denk geldi. vatozun yumurtası imiş oysaki. burdanda ilgili sayfaya gidebilirsiniz.
Gerçekten çok ilginç. Yalnız, Hüseyin, verdiğin linke baktım ve bu resimdeki yumarta değil sanki. Yumurtanın da içerisinde muhafaza edildiği bir nevi kabuk? .
A winter skate (Leucoraja ocellata) egg capsule with a developing embryo in its early stages kapsül daha doğrusu.
